• Los Arcoseko biogas plantaren aurkako Auzo Plataformak hitzaldi informatibo bat antolatu du Sustrai Fundazioarekin, eta 200 pertsona bertaratu dira.
• Nafarroan negozio-burbuila bat sortzen ari da biometanizazioko makroplantekin, inolako plangintza publikorik gabe, funts publikoak eta europarrak aprobetxatuz, planta txikien eredu deszentralizatu eta buruaskia alboratuz.
2025eko abuztuaren 18an Nafarroako Aldizkari Ofizialean B. Power Gen XI SLk sustatutako Los Arcoseko biometano eta bioongarri plantaren proiektuaren iragarkia argitaratu zen. Talde bereko enpresa batek, B. Power Gen II SLk, aste batzuk lehenago, uztailean, antzeko proiektu bat aurkeztu zuen Vianan, errepidez 26 km-ra dagoen herrian. Gertaera horrek mobilizazio eta oposizio sozial sendoa eragin zuen Vianan zein inguruko herrietan.
Planta biometanizatzailearen proiektuaren berri izan ondoren, Los Arcoseko Biogas Plantaren aurkako Auzo Plataformaren inguruan antolatu da herria. Azken asteotan, Plataformak hainbat sentsibilizazio-ekintza egin ditu makroplanta horien problematikari, inpaktuari eta egokitasunari buruz.
Horrela, joan den irailaren 18an, Auzo Plataformak proiektuari buruzko hitzaldi informatibo bat antolatu zuen, horretarako Sustrai Erakuntza Fundazioa gonbidatuz. Ekimenak harrera bikaina izan zuen, ia 200 lagun bertaratu baitziren. Honek guztiak proiektu honek sortutako interesa eta egonezina erakusten du.
Sustrai Erakuntzak horrelako biometano planta baten funtzionamendua azaldu zuen. Planta horietan hondakin organikoak sartzen dira formatu likidoan, hala nola makrogranjen mindak edo araztegietako lohiak. Biometanizazio-prozesuan, batez ere metanoz osatutako biogasa sortzen da, eta, beraz, gas naturalaren modu berean erabil daiteke. Proiektu honetan, biogasa, garbitu ondoren, gas naturalaren sare orokorrean injektatuko litzateke.
Biometanizazio-prozesua amaitzean, instalazioan sartu den hondakin kopuruaren antzekoa dago oraindik, eta nolabait kudeatu behar dira. Ohiko sistema labore-eremuetako ongarri gisa erabiltzea da. Hemen dago horrelako instalazioen arazoa. Planta txikia bada eta abeltzaintzako ustiategi bakarrari lotuta badago (edo beste mota batekoa), sarrerako eta irteerako hondakinek ez dute ia garraiorik beharko, eta, oro har, ondo kudeatzen dira.
Hala ere, Los Arcosen jarri nahi duten gisako biometanizazio planta handiek inbertsio handiagoak behar dituzte, eta hondakinak urrun egon daitezkeen beste leku batzuetatik ekarri behar dira. Eta prozesua amaitzean, lursail zabalak behar dituzte ongarritzeko, neurriko dosia gainditu gabe; horrek esan nahi du hondakinak distantzia luzeetara garraiatu behar direla berriro. Askotan, hori ez da behar bezala egiten, kostuak aurrezteko, eta ondoko lursailetan gehiegi ongarritzen da, horrek lurrak gehiegizko nitratoekin kutsatzeko duen arriskuarekin.
Hitzaldian Los Arcosen instalatu nahi den proiektuaren berri eman zen. Eredu industriala da, eta urtean 114.500 tona hondakin kudeatu nahi ditu, batez ere mindak eta makrogranjen simaurrak, esne-industriako hondakinak, edari alkoholdunak, hondakin-urak… Horren ondorioz, 25 tonako 25 kamioik egunero sartu eta irten beharko lukete, horrek eragiten duen kutsadura-isuriarekin. Planta horrek biometanoa eta saltzeko CO2 sortuko ditu, baita digestatoa ere. Ongarri hori kudeatutako hondakinen % 80tik % 90era bitartekoa da. Digestato-kopuru izugarri hori, gero nekazaritza-lurretan banatu behar dena, lurzorua eta akuiferoak kutsatzeko elementu potentzial bat da, kudeaketa txarragatik, nitratoekin eta beste konposatu batzuekin kutsatzeko aukerarekin.
Nafarroako Gobernuak onartu behar izan du nitratoz kutsatutako eremuak handitu direla Nafarroan, 2020an izendatutako 4 eremu eta 99.259 hektarea izatetik 12 eremu eta 247.854 hektarea izatera. Kutsatutako eremu berri horien artean Linares ibaiaren arroa dago, eta bertan dago Los Arcos. Eta haren inguruko eremuak ere bai, hala nola Riomayor errekaren arroa, Arroniz inguruan, edo Ebro ibaiaren alubiala, Viana eta Mendabia inguruan.
Lur emankorra eta osasuna babestearen garrantziaz solastu zen, are gehiago Nafarroan biometano-planten instalazioaren inguruan sortzen ari den negozio-burbuila baten aurrean gaudelarik. Aldi berean, biometanizazio planta hauek lotuta daude makrogranjak neurriz kanpo handitzearekin, eta inolako plangintzarik gabe ezartzen dira, funts publikoak eta Europakoak aprobetxatuz. Hitzaldian adierazi zenez, horrelako 17 proiektu ere badaude une honetan.
Hitzaldia bertaratutakoen galderek eta hausnarketek animatu zuten. Udaleko ordezkariek ere parte hartu zuten, eta enpresak duela hilabete batzuk proiektu hori aurkeztu izana onartu zuten. Plataformak proiektuaren edukiari, haren gabeziei eta eraginei buruz egindako informazio-lanari esker, Udalak aho batez onartu du mota horretako plantak baztertzeko mozioa, eta alegazioak aurkeztuko dituela iragarri du.
Hitzaldia amaitzeko, plataformak mobilizatzen jarraitzeko eta alegazioak jasotzeko deia egin zuen. Era berean, lan hori inguruko herrietara zabaltzearen garrantzia baloratu zen, baita Lizarraldean elkarrekin jarduteko sortu diren plataformen artean koordinatzearen garrantzia ere.