2025eko ekainaren 13an argitaratu zen Nafarroako Aldizkari Ofizialean B. Power Gen II SLUk sustatutako Vianako biometanizazio- eta ongarri-plantaren proiektuaren iragarkia.
Albisteak alarma, kezka eta babesgabetasuna eragin ditu Vianako bizilagunengan. Enpresak eta Udalak ez diete herritarrei informaziorik eman proiektuaren ezaugarriei buruz, aurreko hilabeteetan egindako gestioei buruz, udaleko talde politikoen posizionamenduari buruz… Hori guztia dela eta, Vianako bizilagunek proiektuari buruzko informazio-bilera antolatu zuten, eta Sustrai Erakuntza Fundazioa gonbidatu zuten.
150 pertsona baino gehiago joan ziren hitzaldira, eta horrek agerian uzten du proiektu horren gardentasun faltak sortutako interesa eta kezka.
Sustrai Erakuntzak horrelako biometano planta baten funtzionamendua azaldu zuen. Planta horietan hondakin organikoak sartzen dira formatu likidoan, hala nola makrogranjen mindak edo araztegietako lohiak. Biometanizazio-prozesuan, batez ere metanoz osatutako biogasa sortzen da, eta, beraz, gas naturalaren modu berean erabil daiteke. Proiektu honetan, biogasa, garbitu ondoren, gas naturalaren sare orokorrean injektatuko litzateke.
Biometanizazio-prozesua amaitzean, instalazioan sartu den hondakin kopuruaren antzekoa dago oraindik, eta nolabait kudeatu behar dira. Ohiko sistema labore-eremuetako ongarri gisa erabiltzea da. Hemen dago horrelako instlazioen arazoa. Planta txikia bada eta abeltzaintzako ustiategi bakarrari lotuta badago (edo beste mota batekoa), sarrerako eta irteerako hondakinek ez dute ia garraiorik beharko, eta, oro har, ondo kudeatzen dira.
Hala ere, Vianan jarri nahi duten gisako biometanizazio planta handiek inbertsio handiagoak behar dituzte, eta hondakinak urrun egon daitezkeen beste leku batzuetatik ekarri behar dira. Eta prozesua amaitzean, lursail zabalak behar dituzte ongarritzeko, neurriko dosia gainditu gabe; horrek esan nahi du hondakinak distantzia luzeetara garraiatu behar direla berriro. Askotan, hori ez da behar bezala egiten, kostuak aurrezteko, eta gehiegi ongarritzen da, horrek lurrak gehiegizko nitratoekin kutsatzeko duen arriskuarekin.
Hitzaldian Vianan instalatu nahi den proiektuaren berri eman zen. Eredu industriala da, eta urtean 124.500 tona hondakin kudeatu nahi ditu, batez ere mindak eta makrogranjen simaurrak, esne-industriako hondakinak, edari alkoholdunak, hondakin-urak… Horren ondorioz, 25 tonako 26 kamioik egunero sartu eta irten beharko lukete, horrek eragiten duen kutsadura-isuriarekin. Planta horrek biometanoa eta saltzeko CO2 sortuko ditu, baita digestatoa ere. Ongarri hori kudeatutako hondakinen % 80tik % 90era bitartekoa da. Digestato-kopuru izugarri hori, gero nekazaritza-lurretan banatu behar dena, lurzorua eta akuiferoak kutsatzeko elementu potentzial bat da, kudeaketa txarragatik, nitratoekin eta beste konposatu batzuekin kutsatzeko aukerarekin.
Nafarroako Gobernuak onartu behar izan du nitratoz kutsatutako eremuak handitu direla Nafarroan, 2020an izendatutako 4 eremu eta 99.259 hektarea izatetik 12 eremu eta 247.854 hektarea izatera. Kutsatutako eremu berri horien artean, Vianako eskualdean daude: La Rioja-Mendavia alubiala (Ebroaren erribera Vianan eta Mendabian) eta Linares ibaiaren arro osoa (Los Arcosen inguruan).
Lur emankorra eta osasuna babestearen garrantziaz solastu zen, are gehiago Nafarroan biometano-planten instalazioaren inguruan sortzen ari den negozio-burbuila baten aurrean gaudelarik. Aldi berean, biometanizazio planta hauek lotuta daude makrogranjak neurriz kanpo handitzearekin, eta inolako plangintzarik gabe ezartzen dira, funts publikoak eta Europakoak aprobetxatuz. Hitzaldian adierazi zenez, horrelako 12 proiektu ere badaude une honetan.
Bertaratutako ikusleen parte-hartze biziak animatu zuen hitzaldia, 15 interbentzio baino gehiagorekin. Udal ordezkari batzuek ere parte hartu zuten, eta onartu zuten duela hilabete batzuk proiektu horren berri izan zutela, baina ez zioten garrantzirik eman, ezta publizitaterik ere. Orain, proiektuaren berri izan duten heinean, eta auzotarren kezka ikusita, alegazioak aurkeztuko zituztela iragarri zuten.
Hitzaldia amaitzeko, plataforma bat eratzeko deia egin zen, datozen asteetan alegazioekiko atxikimenduak biltzeko kanpaina bat egin dadin, bai norbanakoena, bai herriko erakunde eta elkarteena. Era berean, lan hau inguruko herrietara zabaltzearen garrantzia baloratu zuten.
