Duela 4 urte hasi zen Sustrai Fundazioa biometanizazioaren gaia lantzen. Aziendak sortutako materia organikoa aprobetxatzeko teknika interesgarria da, gero elektrizitaterako, berorako… erregai gisa erabil daitekeen biogasa sortzeko. Azken hondakina, digestatoa, lurzoruetan zabaldu daiteke, ongarritze moduan hobetzeko.
Garai hartan, gutxi ziren biometanizazio-plantak. Baina Sustrai Fundazioa lurzoruak eta ura kutsatuz eragin zitzaketen inpaktu larriez ohartarazten hasi zen. Gai hori berretsi egin da, praktika txar gehiago egin direlako. Inpaktu larriak landare planta helburu merkantilistekin, industriekin lotutako hondakinak urrutiko lekuetatik erabili eta garraiatzearekin, nitrato gehiegi duten biometanizazio-eraikinaren inguruko eremuak gehiegi ongarritzearekin… Hori guztia baimenduta dago araudi laxo bat zegoelako, beharrezko kontrolak eta jarraipenak ziurtatzen ez dituena.
Urte hauetan, gai hori azpimarratzen jarraitu dugu, eta, gaitz handiagoak eragin aurretik, horrelako instalazioak aztertzeko eta planifikatzeko moratoria baten beharra exijitu dugu, buruaskitasunetik eta negozio pribatutik kanpoko tokiko premiei erantzutetik abiatuta.
Azken hilabeteotan biometanizazio-makroproiektu ugari egin dira, eta ezaugarri berak izan dituzte. Milaka tona tratatzea planteatzen da, ezarri nahi diren herriek sor dezaketena baino askoz gehiago. Sustatzaileak jarduera horretan esperientziarik ez duten enpresak dira, ipso facto sortuak, ondoren industria-talde handiei salduko dizkieten baimenak lortzeko. Hori guztia Nafarroako Gobernua eta udalak itzalaldi baten erdian egiten ari dira, informazioa ezkutatuz eta eztabaida eta hausnarketa ukatuz. Azkenik, gure lurraldeko ereduaren eta tipologiaren inguruko plangintza publikorik eta foru-araurik ez dagoela aprobetxatzen ari dira.
Uda hau oso bizia izan da Sustrai Fundazioarentzat. Babesa ematen saiatu gara, informazioa emanez hitzaldien bidez (500 pertsona baino gehiago bertaratu dira), alegazioetan aholkularitza emanez, Viana, Los Arcos, Sesma, Lodosa, Mendabia, Arroniz, Mélida, Rada eta beste hainbat plataforma eta kolektiborekin koordinatuta. Nafarroako Gobernua eta udalak gai hori jorratu duten moduekiko haserrea eta gaitzespena dago, aurkeztutako 10.000 sinadurek erakusten duten bezala.
Hainbeste urteko lanaren ondoren, moratoriaren aldarrikapena Nafarroako Parlamentura iritsi da Plataformek emandako bultzadari esker. Gai honekin sortzen ari diren tentsioak eta presioak ezagutzen ditugu. Datorren urriaren 30ean Osoko Bilkuran aztertuko da gai hori. Datozen egunak oso garrantzitsuak izanen dira talde parlamentarioei etorkizuneko eta tramitatzen ari diren egungo proiektu guztietarako moratoria baten beharra helarazteko, eta, aldi berean, Nafarroan biometanizazio plan bat egiteko eztabaida publiko eta parte-hartzaile bat exijitzeko, gure errealitatera egokituko dena eta gure etorkizuna eta, bereziki, lehen sektorekoa hipotekatzea ekarriko ez duena, lurzoru eta baliabide hidrikoak kutsatuz.
Horregatik, datorren igandean, urriaren 26an, 12:00etan, Iruñeko Sarasate pasealekuan, Parlamentuaren (hasiera) eta Diputazioaren artean egingo den giza katean parte hartzera animatzen dugu. Mobilizazioa biometanizazio planta handien aurkako Nafarroako Plataformek antolatu dute.