Javier Remirez presidenteordea Nafarroako Gobernuko Babes Zibileko arduradun nagusia da. Bere egitekoen artean, herritarrei eta gizarte eragileei informazioa emateaz gain, Nafarroako herritarren segurtasun fisikoa zaintzea dago. Baina kargua hasi zuenetik, gure erkidegoan pertsona askoren segurtasuna mehatxatzen duten arrisku eta gatazka garrantzitsuei buruzko datuak manipulatu eta gezurra esan besterik ez du egin. Esako urtegiaz eta 2020ko krisi sismikoaz ari gara.
Esako urtegian segurtasun falta egiaztatuta dago gutxienez duela 7 urtetik. CHEk, Zangozako Udalak, Uraren Kultura Berria Fundazioak edo Nafarroako Gobernuak berak egindako txostenen arabera, eskuineko hegala “oreka hertsian” dago. Horrek esan nahi du mendi-mazela eraistea eragiten duten indarrak mazelari eusten diotenen berdinak direla (Segurtasun-faktorea = 1); 2013az geroztik gertatzen da hori, urte horretan mazela hautsi baitzen eta bi urbanizazio hustu behar izan baitziren. Ordutik, mugimendu aldakorreko egoera bat eta haustura-eremu berriak sortu dira, segurtasunerako marjina faltarekin. Hori bateraezina da natura- eta giza ingurunearen segurtasuna zaindu nahi duen edozein arautegirekin.
Baina lehenago, 2007ko abuztuan, Esaren ezkerreko hegalean 3,5 milioi metro kubiko mugitu ziren, hondeamakinekin ere ezkutatzen saiatu zirenak. 2013an, eskuineko mazelaren inklinometroak astean zenbait zentimetroko mugimenduak pilatzen ari ziren. Hala eta guztiz ere, bizilagunak ez zituzten ohartarazi, inork ez zituen haien galderak erantzun. Horietako askok diru kopuru handiak gastatu zituzten beren etxebizitzak konpontzen, ministerioak bazekienean inoiz ez zirela berriro biziko, mendi-mazela baitzen 100 metro baino gehiagoko sakoneran geldiezin irristatzen zena. Denbora horretan zehar, Zangozan bizi ziren 5000 pertsonek ibaian behera zuten arriskuaz ere ez zen ohartarazi.
Nahiz eta ebidentzia handia izan, 2019ko abenduan Javier Remirez publikoki agertu zen egoeraren larritasunaren tonu ukatzailearekin, Nafarroako Gobernuaren txostena bera ere arbuiatuz: “Egoera egonkorra da Esako eskuineko hegalean“, “Pozik dago komunikazio- eta gardentasun-lanarengatik“, “Sismikotasunari zein mendi-hegalen mugimenduei dagokienez, agertoki egonkor baten aurrean gaude“. Baina kontseilariaren esperpentoa etzen hor bukatu. Joan den urriaren 9an, Teresa Ribera ministroak Esa geldiarazteko egindako adierazpenen ostean, segurtasuna bermatzen ez bazen, ez zuen inolako eragozpenik ondoko botatzeko: “Hori da Nafarroako Gobernuak beti esan duena, batez ere segurtasuna lehenesten baitugu“.
Baina ez da hor amaitzen Lehendakaritza, Berdintasun, Funtzio Publiko eta Barne sailburuaren eskumenik eza. Azken bi hilabeteetan parekorik gabeko krisi sismikoa izan dugu: 638 mugimendu sismiko, eta horietarik, 62 lurrikara sentituak gertatu dira, 1612tik ezagutzen den historia sismiko errelebantearen % 10 baino gehiago. Haren aparteko eragina kontuan hartuta, aztertutako denbora historikoaren % 0,03an soilik gertatu baita (lau mende pasatxo), guztiz beharrezkoa da gure erakundeek Nafarroako Arrisku Sismikoaren aurkako Babes Zibileko Plan Berezia (SISNA) berrikustea eta eguneratzea.
Zein izan da Gobernuaren erreakzioa? Javier Remirez da SISNAren arduradun nagusia eta zuzendaria. Plan hori Nafarroako Gobernuaren 2011ko martxoaren 28ko Erabakiaren bidez onartu zen, eta 12.4.2 “Berrikustea eta eguneratzea” atalean honako hau jasotzen du:
“Simulakroek duten maiztasun berarekin [aurreko atalean lau urteko aldizkakotasuna ezartzen da], eta egindako ebaluazioarekin eta larrialdiak kudeatzeko joera berriekin bat etorriz, jakinarazpen- eta aktibazio-prozedurak, figura operatiboen eta ekintza-taldeen jarduna eta, oro har, planaren eraginkortasuna berrikusiko dira.
Era berean, aldizkakotasun berarekin, bitartekoen eta errekurtsoen katalogoa eguneratuko da, eta, horretarako, Babes Zibileko Zuzendaritzari jakinaraziko zaizkio jakinarazpenak. Bestalde, Zuzendaritza honek, gutxienez urtero, egiaztatuko du katalogo hori behar bezala eguneratuta dagoela eta aldaketak jakinarazteko ezarritako sistemak behar bezala funtzionatzen duela. Horrekin guztiarekin, Planaren ohiko berrikuspen osoa egingo da gutxienez bost urtean behin“.
Bada, arrisku sismikoari aurre egiteko plan hori ez da eguneratu 2011tik, nahiz eta Nafarroan hain denbora gutxian bizi izan diren lurrikara eta enjambre sismikoen kontzentrazio historiko handiena bizi izan dugun (2013, 2017 eta 2020ko lohiak). Javier Remirez Babes Zibileko arduradunak urriaren 6an adierazi zuenez, “Nafarroan lurrikaren arriskuari aurre egiteko plana guztiz gaur-gaurkoa da“. Ez du onartzen 2011z geroztik ezer ez dela egin eguneratzeko, eta ez du aipatzen haren beharrezko berrikuspena eta eguneratzea.
Javier Remirez Lehendakaritzako kontseilariaren agerikoaren negazionismoa, gaitasun ezak eta arduragabekeriak Nafarroako biztanleen segurtasuna arriskuan jartzen du. Une honetan gutxien behar duguna Gobernuko presidenteordea da, Babes Zibileko eskuduntzak dituen Herrizaingo sailburua, SISNAren eta herritarren segurtasunaren arduraduna, eta Gobernuaren bozeramailea, falaziak, gezurrak eta manipulazioak erabiltzen dituena eraginkortasunik eza estaltzeko, Esa handitzen parte hartzen duten enpresa-korporazio handien interesei mesede egiteko, pertsonen bizitzaren eta lasaitasunaren kaltetan, berak hainbeste aldarrikatzen dituen gardentasunari eta pedagogia sozialari bizkar emanez.
(Prentsa ohar hau Antonio Aretxabala geologoaren azterketetan oinarrituta dago. Informazio gehiago duzu bere blogeko artikulu honetan.)
