Erdiz Bizirik plataformak eta Sustrai Erakuntza Fundazioak administrazioarekiko auzi-errekurtsoa aurkeztuko dugu Nafarroako Gobernuak Magnesitas Navarra S.A.k eskatuta Esteribar ibarreko Rafael Sur meategiaren ustiapena handitzeko emandako baimenaren aurka. Bi erakundeok salatu nahi dugu Nafarroako Gobernua multinazionalaren eta haren interesen alde jarri dela beste behin; eta, beste behin, arbuiatu egin ditu lurraldearen defentsan egindako herri-alegazioak.
Handitze horren ondorioz, egungo meatze-zulo handia are gehiago barneratuko da ingurumen-balio handiko baso-eremu batean, ES2200019 Alduide Mendiko Kontserbazio Bereziko Eremuaren ertzean eta “Roncesvalles-Irati-Abodi mendilerroa” IBA 85 Hegaztientzako Garrantzizko Eremuaren barruan. Nafarroako Gobernuaren baimenak multinazionalaren asmoak indartzen ditu, Alduide mendiko Kontserbazio Bereziko Eremuaren (KBE) babes-maila zalantzan jartzeagatik. Horrela, enpresari bidea irekitzen zaio bere erraiekin jabetzeko eta irabazteko: orain Rafael Sur da, gero Erdiz, eta, ondoren, bide berari jarraituz, KBEko beste sektore babestu batzuk suntsituko dituzte. Zilbetin lortu ezin izan zutena, KBEaren ertzetatik hozka eginez lortu nahi dute.
Erdiz Bizirik plataformak eta Sustrai Fundazioak aurkeztutako alegazioak ezetsiz, Nafarroako Gobernuak ontzat eman du proiektu horrekin batera aurkeztu den dokumentazio falta, bai eta dokumentazio zaharkitu, deseguneratu eta osatu gabea ere. Larritasun handikoa da foru-erakundeak ingurumen-arloko parte-hartze publikorako eskubidea urratzea, eta kaltea eta defentsa-gabezia eragitea, ezin baitu administrazio-informazio guztia eskuratu.
Era berean, Nafarroako Gobernuak lehentasuna eman dio enpresarentzako interes ekonomiko eta onuradunari soilik, ingurumen-irizpideen eta -ondorioen gainetik modu diskrezionalean pasatuz. Ez dira kontuan hartu Kontserbazio Bereziko Eremu izendatutako «Alduide Mendia» espazioaren inpaktuen balorazioan, Argaren eta haren ibaiadarren afekzioan eta kontserbazio onean eta espezie babestuen habitataren kontserbazioan (esaterako, okil gibelnabarra eta muturluze piriniarrarena), horiek arriskuan jartzen baitira konpentsazio-neurri ez-eraginkorrak onartzearen ondorioz.
Aurkeztutako alegazioak ez onartzea oso kezkagarria da. Erdiz inguruan, Artesiaga proiektua dagoen lekuan, gerta daitekeenaren abisua da. Eremu horrek ingurumen-balio handia du eta Monte Alduide KBEak babesten du. Erdizeko eremuan ere gaur egungo Eugiko meategiaren inguruan eta, batez ere, Rafaeleserako zabalpenean dauden balio natural berberak daude.
Horregatik, Nafarroako Gobernuaren erabakiaren larritasunaren aurrean, Erdiz Bizirik plataformak eta Sustrai Fundazioak auzitegietara eramango dugu gai hori. Nafarroako Gobernua oker dabil. Eta bere baliabideak MAGNA enpresa defendatzeko erabili beharrean, ahalegin guztiak zuzendu beharko lituzke Alduide Mendiaren balio ekologiko handia babesteko, eta, aldi berean, alternatiba ekonomikoak diseinatu eta demokratikoki planifikatu beharko lituzke lurraldearentzat, meatzaritzako multinazional batekiko erabateko mendekotasuna gaindituko luketenak.
Jarraian, abenduaren 18an Elizondon egindako prentsaurrekoan irakurritako testua erreproduzitzen dugu:
Erdiz Bizirik plataformak eta Sustrai Erakuntza fundazioak epaitegietara jo dugu Rafaeles meategiaren ustiapena handitzeko baimenaren kontra
- Magnak Eugin duen meategiaren ustiapena handitu nahi du, eta zuloa Aldude Mendia Kontserbazio Eremu Berezirantz zabaldu.
- Proiektu horrekin erakusten du Erdizko bazkalekua ez ezik, KBE guztia xehatzeko asmoa duela.
- Nafarroako Gobernua enpresa pribatuen interesak defendatzen eta sustatzen ari da, eta herritarrok baliabide propioak erabili behar ditugu horri aurre egiteko.
Erdiz Bizirik plataformak eta Sustrai Erakuntza fundazioak epaitegietara jo dugu Esteribarreko Rafael Sur sektorean El Quinto meategia ustiatzeko proiektua zabaltzeko baimenaren kontra. Magnesitas Navarra S.A. (Magna) enpresak eskuartean duen meatze proiektuetako bat da Esteribarrekoa, Erdizkoarekin batera. Nafarroako Gobernuak bi kasuetan prozedura berdina darabilela salatu nahi dugu: herritarren interesaren gainetik kapitalaren interesak babestu.
Esteribarreko proiektua 2022ko hasieran argitaratu zen Nafarroako Aldizkari Ofizialean, eta Rafael Sur sektorean bosgarren meategiaren ustiapena handitzean datza. Magnak gaur egun Eugin duen meategia zabaltzea da helburua; horren ondorioz, egungo zuloa are gehiago sartuko da Alduide Mendia Kontserbazio Bereziko Eremuan —Erdizko bazkalekua ere eremu horretan dago—.
Proiektuaren ondorioen berri izan arren, eta herritarren nahiei entzungor eginez, Nafarroako Gobernuak 2024ko abuztuaren 22an argitaratu zuen Rafaeles meategiaren ustiapena handitzeko baimena. Iragan urrian goranzko errekurtsoa aurkeztu genuen Nafarroako Industriako eta Enpresen Trantsizio Ekologiko eta Digitalerako kontseilariaren aitzinean. Izan ere, proiektu hori aitzinerat eramateak aurrekari bat ezar dezake, eta bidea ireki aurrerantzean ere babestutako eremuetan horrelakoak egiteko; Erdizen, erraterako. Horrez gain, proiektu honek, Erdizkoak bezalaxe, ez du ingurugiroa ezta ura babesteko araudia betetzen. Itoitzko urtegian, Kastejongo zentral termikoetan eta Zilbetiko meategian gertatu bezala, Nafarroako Gobernuak berriz ere enpresa pribatuei gure lurra eta ingurunea xehatzeko argi berdea eman nahi die, aurkeztu dugun errekurtsoa baztertuz. Horregatik guztiagatik epaitegietako bideari heltzea erabaki dugu.
Beraz, Magnak Erdizko bazkalekua ez ezik, Aldude mendi guztia xehatu nahi du Esteribarreko meategiaren zabalpenarekin. Egoera aski kezkagarria da, eta Erdizen gerta daitekeenaren erakusle. Magna Nafarroako biodibertsitatea arriskuan jartzen ari da, instituzioen laguntzarekin.
Nafarroako Gobernuak enpresa pribatuen interesak defendatu eta sustatzen dituen bitartean, herritarrok gure baliabide propioak erabili behar ditugu inposaketa horiei aurre egiteko. Horregatik guztiagatik argi dugu Erdizko zein Rafaeleseko meategi proiektuak etagure bizimodua ez direla bateragarriak. Hortaz, proiektuen tramitazioa gelditzeko eskatzen diegu instituzioei. Ez dugu etsiko: ez dugu utziko Nafarroan gelditzen diren herri lurrak, gure etorkizuna sostengatzeko beharrezkoak, multinazionalei oparitzen.
Elizondo, 2025eko abenduaren 18a